اگزما (Eczema) نام گروهی از بیماری‌های پوست است که باعث قرمزی، خارش و التهاب پوست می‌شود. انواع مختلفی از اگزما در کودکان و نوزادان وجود دارد که شامل درماتیت آتوپیک (Atopic dermatitis)، درماتیت تماسی (contact dermatitis) ، اگزمای دیسیدروتیک (dyshidrotic eczema) و درماتیت سبورئیک (seborrheic dermatitis) -که در نوزادان به عنوان کلاهک گهواره‌ای (cradlecap) نیز شناخته می شود- هستند. اگزما، به ویژه درماتیت آتوپیک، اغلب در شش ماهه تا پنج سال اول زندگی کودک ظاهر می‌شود.

علاوه بر خارش و قرمزی پوست، اگزما می‌تواند آلرژی‌های شدیدی ایجاد کند، زیرا سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند، همچنین می‌تواند تاول ایجاد کند و به سد پوستی، که از بیماری‌های مختلف پوستی کودک شما را محافظت می‌کند، آسیب بزند. خوشبختانه، هم علائم خفیف و هم شدید اگزما در کودکان و نوزادان قابل پیشگیری و درمان است.

در این مقاله به جنبه‌های مختلف اگزما در کودکان و نوزادان می‌پردازیم و به شما کمک می‌کنیم تا اقدامات لازم را انجام دهید.

انواع اگزما در کودکان

انواع حساسیت پوستی در کودکان شامل موارد زیر هستند:

۱. درماتیت آتوپیک (Atopic dermatitis)

شایع‌ترین اگزما در کودکان و نوزادان و حتی در بزرگسالان درماتیک اتواپیک است. این یک بیماری مزمن است که می‌تواند برای سال‌ها ادامه پیدا کند و یا با انواع دیگر اگزما همپوشانی داشته باشد.

به نظر می‌رسد در افراد مبتلا، به دلایل پیچیده و ناشناخته‌ای، سیستم ایمنی بدن دچار اختلال و بیش‌فعالی می‌شود. این وضعیت باعث ایجاد التهاب شده و به سد پوستی (بخشی از پوست که یک‌پارچه‌گی پوست را حفظ می‌کند) آسیب می‌رساند و پوست را خشک و مستعد خارش و بثورات می‌کند. رنگ پوست در پوست‌های تیره‌تر به رنگ ارغوانی، قهوه‌ای یا خاکستری و در پوست‌های روشن به رنگ قرمز در می‌آید.

۲. درماتیت تماسی (contact dermatitis)

درماتیت تماسی آلرژیک نوعی درماتیت یا اگزما در کودکان و نوزادان و بزرگسالان است که در اثر واکنش آلرژیک به ماده‌ای به نام آلرژن (allergen) که در تماس با پوست قرار می‌گیرد، ایجاد می‌شود. آلرژن برای افرادی که به آن حساسیت ندارند بی‌ضرر است، اما برای افراد حساس مشکلات پوستی ایجاد می‌کند.

درماتیت تماسی بیشتر در اثر محرک‌هایی مانند صابون‌ها و مواد شوینده، حلال‌ها یا تماس مرتب با آب ایجاد می‌شود. علاوه بر این، تماس با پوست برخی میوه‌ها و همچنین لاتکس هم می‌تواند سبب اگزما در کودکان و نوزادان شود.

۳. اگزمای دیسیدروتیک (dyshidrotic eczema)

نوعی التهاب پوستی است که باعث سوزش، احساس خارش و بثورات تاولی در کف دست، کناره‌های انگشتان و کف پاهای می‌شود. در برخی افراد، علائم می‌تواند شدید باشد. قرار گرفتن در معرض برخی مواد از جمله سیمان، نیکل، کبالت و کروم ممکن است باعث ایجاد اگزمای دیسیدروتیک شود. سایر آلرژی‌ها، از جمله تب یونجه (رینیت آلرژیک) (hay fever) یا آلرژی‌های غذایی نیز ممکن است باعث شعله‌ور شدن آن شوند. عرق کردن مکرر یا خیس‌شدن دست‌ها یا پاها هم ممکن است این اگزما را در کودکان و نوزادان تحریک کند.

عکس اگزما در کودکان در اگزمای دیسیدروتیک را در شکل زیر می‌بینید:

۴. درماتیت سبورئیک (seborrheic dermatitis)

اگزمای پوست سر در کودکان معمولا از این نوع است. درماتیت سبورئیک یک عارضه شایع پوستی است که باعث ایجاد لکه‌های پوسته‌پوسته، پوست قرمز و شوره سر می‌شود. این اگزما در کودکان و نوزادان می‌تواند نواحی چرب بدن مانند صورت، کناره‌های بینی، ابروها، گوش‌ها، پلک‌ها و سینه را نیز تحت تاثیر قرار دهد. این عارضه بی خطر است و هر چند وقتی عود می‌کند. از آنجا ک یکی از علل آن رشد نوعی قارچ پوستی است، از داروای خوراکی و موضعی ضد قارچ برای درمان آن استفاده می‌شود.

۵. کلاهک گهواره‌ای کودکان (cradlecap)

کلاهک گهواره‌ای نوعی درماتیت سبوره‌ای است که در نوزادان دیده می‌شود. این عارضه معمولا پوست سر و صورت کودکان را می‌پوشاند. علائم اگزما در نوزادان شامل فلس‌های سخت، سفید مایل به زرد است که چرب هم هستند. کلاهک گهواره‌ای در نوزادان رایج است و خطر خاصی ندارد. اگر می‌خواهید بدانید این نوع اگزما در نوزادان چقدر طول میکشد، باید بگوییم که معمولا بین ۶ تا ۱۲ ماه طول می‌کشد. برای این نوع اگزما در کودکان شیرخوار لازم نیست اقدام خاصی را انجام دهید. به عبارت دیگر اگزما در نوزادان و درمان آن به خودی خود انجام می‌گیرد.

با این حال اگر اگزما در کودکان شیرخوار خیلی شدید شد، می‌توانید از اقدامات خانگی ساده برای برطرف کردن پوسته‌ها استفاده کنید و یا به دکتر اگزما رجوع کنید.

اگزما در کودکان زیر یک سال را می‌توانید با شستشوی آرام پوست سر با شامپوهای ملایم و سپس جداسازی آرام پوسته ها تخفیف دهید.

بهترین کرم برای درمان اگزما نوزادا را می‌توانید از داروخانه‌ها تهییه کنید. همچنین دکتر پوست می‌تواند بهترین پماد برای اگزمای پوستی کودکان را به شما معرفی کند.

تصاویر اگزما در کودکان از نوع کلاه گهواره‌ای را در شکل زیر می بینید:

۶. اگزما سکه ای در کودکان (Nummular dermatitis)

اگزما سکه ای یا درماتیت نومولار نوعی بیماری التهابی پوستی یا اگزما در کودکان و نوزادان و بزرگسالان است که به صورت تکه‌های سکه‌ای شکل ظاهر می‌شود. علت درماتیت نومولار مشخص نیست، اما ممکن است این عارضه با حمام کردن مکرر، استفاده از صابون‌های تحریک‌کننده و خشک‌کننده و قرار گرفتن در معرض پارچه‌های تحریک‌کننده مانند پشم ایجاد شود. معمولا در زمستان رخ می‌دهد و به مرور علائم آن بدتر می‌شود.

اگزما در کودکان چه علائمی دارد؟

علائم اگزما در کودکان و نوزادان را در قسمت‌های بالا به تفکیک شرح دادیم. با این حال اگر بخواهیم به طور کلی شکل اگزما در کودکان را بگوییم، می‌توانیم آن را در موارد زیر خلاصه کنیم:

• پوست خشک
• خارش پوست
• بثورات ناهموار
• تغییر رنگ پوست؛ قرمز یا تیره‌تر از رنگ طبیعی پوست

بخش‌هایی از پوست که تحت تاثیر قرار گرفته‌اند ممکن است ترشح داشته باشند، ترک بخورند و حتی خونریزی کنند، به خصوص اگر کودک شما زیاد پوست خود را بخاراند. باکتری‌ها و ویروس‌ها می‌توانند از طریق این ترک‌ها وارد پوست شوند و عفونت ایجاد کنند.

این عفونت منجر به ایجاد پوسته‌های قهوه‌ای روشن یا زرد، تاول یا درد می‌شود. اگر عفونت شدید باشد، ممکن است کودک شما تب، سردرد و خستگی داشته باشد. اگزما و تب در کودکان، در صورت عدم رسیدگی به مشکل پوستی ابتدایی، ایجاد می‌شود.

اگر به اگزما رسیدگی نکنید، ممکن است پوست ضخیم و خشک به نظر برسد. با این حال علائم اگزما بسته به سن می‌تواند متفاوت باشد:

نوزادان ممکن است در نواحی وسیعی از بدن خود، به ویژه گونه‌ها، سر و بدن خود اگزما داشته باشند. آنها همچنین ممکن است در جایی که سعی کرده‌اند آن را بخارانند، خراش‌هایی ایجاد کنند. نوزادانی که راش پوستی در کودکان دارند ممکن است در نواحی پوشک خود اگزما داشته باشند.

کودکان نوپا و پیش دبستانی اغلب دارای اگزمای تکه‌تکه در مچ دست، آرنج، مچ پا و زانو هستند.

نوجوانان ممکن است تکه‌هایی از اگزمای ضخیم، ملتهب و ناهموار در هر نقطه از بدن خود داشته باشند، از جمله در چین‌های آرنج، پشت زانو، و اطراف گردن، پلک‌ها، گوش‌ها و دست‌ها.

برخی تصاویر اگزمای شدید در کودکان را در قسمت زیر می‌بینید.

تشخیص اگزما در کودکان و نوزادان

تشخیص نوع اگزما در کودکان و نوزادان معمولا به وسیله دکتر پوست انجام می‌شود. علائم ظاهری بهترین راه تشخیص نوع این مشکلات است. با این حال، بسته به نوع درگیری پوستی و علائم کودک، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی را نیز تجویز کند.

درمان اگزما در کودکان و نوزادان

درمان اگزما در کودکان و نوزادان تحت نظر متخصص پوست انجام می‌شود. با این حال برخی از درمان‌های خانگی و درمان اگزما در کودکان با طب سنتی (درمان گیاهی اگزما در کودکان) نیز هست که در این‌جا به آن می‌پردازیم.

درمان پزشکی اگزما

اگر به دنبال این هستید که بدانید آیا اگزما در نوزادان درمان قطعی دارد یا نه باید بگوییم اگزما قابل درمان نیست اما می‌توان با پیشگیری و درمان، شعله‌ور شدن آن را مدیریت کرد. البته همان‌طور که گفتیم در مورد کلاه گهواره در نوزادان، این عارضه به مرور و خود به خود به طور کامل بهبود می‌یاید.

اگر پوست کودک شما ملتهب است و خارش دارد، احتمالاً پزشک، پماد یا کرم کورتیکواستروئید را برای او تجویز می‌کند.

با این حال، برای اگزمای خفیف، می‌توانید کورتیکواستروئیدهای ملایم را بدون نسخه از داروخانه خریداری کنید. رایج‌ترین پماد مخصوص اگزما در کودکان، کرم هیدروکورتیزون ۱٪ است. برای اگزماهای جدی‌تر یا در شرایطی که محصولات بدون نسخه موثر نیستند، باید به پزشک مراجعه کنید تا یک کورتیکواستروئید قوی‌تر را تجویز کند.

سایر درمان‌های دارویی اگزما شامل پیمکرولیموس (pimecrolimus) که یک کرم غیر استروئیدی است می‌باشد. پزشکان ممکن است این کرم را برای کودکان مبتلا به اگزمای خفیف تا متوسط ​​روی صورت و چین‌های بدن تجویز کنند.

اگر کودک شما پوست خود را می‌خاراند، می‌توانید از داروساز یا پزشک خود در مورد استفاده از داروهای آنتی هیستامین برای چند روز سوال کنید. همراه با یک کرم کورتیکواستروئیدی، آنتی هیستامین ممکن است به کودک شما آرامش دهد و از حمله‌های خارش جلوگیری کند.

اگر بثورات اگزمایی کودک شما عفونی شود، پزشک، دوره‌ای از آنتی بیوتیک‌های خوراکی را تجویز می‌کند.

درمان خانگی اگزما کودکان

اجتناب از محرک‌‌های اگزمای نوزاد

اول و مهم‌تر از همه، از چیزهایی که پوست را تحریک می‌کنند اجتناب کنید. مواد رایجی که می‌تواند این کار را انجام دهند عبارتند از:

• غذاهای اسیدی
• وجود برجستگی‌ها و مواد تحریک‌کننده در ملافه، لباس یا صندلی ماشین
• صابون، حمام حباب، مواد شوینده، دستمال مرطوب الکلی و دستمال مرطوب بچه حاوی مواد معطر یا ماده‌ای به نام متیل ایزوتیازولینون
• خمیر دندانی که سدیم لوریل سولفات داشته باشد.
• آلرژن‌های موجود در محیط مانند حیوانات خانگی، گیاهان، کنه‌های گرد و غبار و گرده گل

استفاده از مرطوب‌کننده برای درمان خانگی اگزما کودک

به طور مرتب از یک مرطوب‌کننده غلیظ و ساده بدون هیچ عطری استفاده کنید. دو بار در روز ایده آل است، اما اگر نیاز شد می‌توانید دفعات بیشتری استفاده کنید. بهترین زمان برای استفاده از مرطوب‌کننده بلافاصله بعد از حمام یا دوش گرفتن است، زیرا بهتر در پوست نفوذ می‌کند.

پمادها اغلب برای پوست‌های خیلی خشک بهتر عمل می‌کنند، زیرا از کرم چرب‌تر هستند.

حمام کوتاه نوزاد با دمای ملایم برای درمان اگزما در خانه

حمام بلند مدت می‌تواند اگزما را تشدید کند. علاوه بر این، آب داغ محرک پوست است؛ با این حال نباید از آب سرد هم استفاده کنید. پس یک حمام کوتاه مدت با آب خنک کافی است.

همچنین، کودک شما نیازی به حمام یا دوش گرفتن بیش از یک بار در روز ندارد. برای نوزاد یا کودک نوپا، می‌توانید به جای حمام کامل، صورت و پایین بدن او را بشویید.

کودک خود را خنک نگه دارید

گرما می‌تواند اگزما در پای کودکان و سایر قسمت‌های بدن را تحریک کند. بنابراین:

• کودک خود را از منابع مستقیم گرما مانند بخاری و شومینه دور نگه دارید.
• از پوشاندن لباس‌های چند لایه به کودک یا قرار دادن پتوهای بیش از حد روی تخت خودداری کنید.
• به جای پشم و پلی استر با الیاف درشت، لباس نخی به کودک بپوشانید.

خارش اگزما در نوزاد را کاهش دهید

• یک حوله خنک و خیس را روی نواحی خارش‌دار بمالید.
• روی کرم‌ها و پمادها از پانسمان‌های مرطوب برای تسکین پوست کودک خود استفاده کنید.
• از اسپری نمک معدنی استفاده کنید؛ می‌توانید آن را در داروخانه‌ها پیدا کنید.
• نگذارید کودک پوست خود را بخاراند. برای این کار حواس او را پرت کنید یا بازی کنید.
• ناخن‌های کودک خود را کوتاه و تمیز نگه دارید.
• از دستکش‌های نخی برای پوشاندن دست‌ها استفاده کنید.
• قبل و بعد از شنا پوست را مرطوب کنید. کودک شما می‌تواند در آب کلردار شنا کند، اما شما باید قبل از شنا از مرطوب کننده استفاده کنید. پس از شنا، پوست را با آب خنک بشویید و مرطوب‌کننده بیشتری بمالید.
• آب نمک ممکن است اگزما را بهبود بخشد.

درمان اگزما در کودکان طب سنتی

موارد زیر در طب سنتی توصیه می‌شود. با این حال باید در نظر بگیرید که در طب سنتی درمان‌ها بر اساس مزاج انجام می‌شود. پس بهتر است که به متخصص طب سنتی رجوع کنید تا از درمان خود مطمئن باشید. با این حال توصیه‌های زیر را می‌توانید مفید باشد:

• از مصرف مواد غذایی با طبع گرم و ادویه پرهیز کنید.
• روی موضع خیار بمالید.
• قسمت‌هایی که اگزما دارد را با لعاب اسفرزه هفته‌ای سه مرتبه و هر بار ۱۰ دقیقه ماسک کنید.
• ماءالجبن (آب پنیر) را به مدت چند روز هر روز نصف لیوان ناشتا به کودک بدهید.
• مالیدن سرکه با کمی آب کرفس و مقداری کمی بوره ارمنی در حمام
• پرهیز از سوسیس، کالباس، کنسرو، نوشابه، پیتزا، سس، گوشت گاو، عدس، بادمجان، گوجه، کلم و قارچ
• روزی یک تا سه لیوان سرکه انگبین (دو واحد عرق نعنا، دو واحد عسل طبیعی، یک واحد سرکه طبیعی)
• سوپ گندم و حلیم و میوه‌های مرطوب مانند سیب

سوالات رایج درباره اگزما در کودکان و نوزادان

اگزما در نوزادان چیست؟

اگزما در نوزادان انواع مختلفی دارد که در مقاله ذکر شد. با این حال رایج‌ترین آنها کلاه گهواره‌ای است که نوعی درماتیت سبوره‌ای محسوب می‌گردد و به مرور و بدون نیاز به درمان برطرف می‌شود. عکس‌ها و توضیحات آن را می‌توانید در متن مقاله ببینید.

بهترین روغن برای درمان اگزما کودکان چیست؟

کرم‌های مرطوب‌کننده خط اول درمان هستند. با این حال، کرم‌های کورتون نیز می‌توانند مفید باشند. انواع ملایم، بدون نسخه تجویز می‌شود، اما انواع قوی را متخصص پوست تجویز می‌کند. پیمکرولیموس (pimecrolimus) که یک کرم غیر استروئیدی است هم قابل استفاده است.

اگزما در ناحیه تناسلی کودکان چطور درمان می‌شود؟

بیشتر اوقات درماتیت تناسلی در پسران را می‌توان با آموزش بهداشت بهتر و حتی استفاده از وازلین یا مانع دیگری که از پوست نازک و حساس اطراف آلت تناسلی و کیسه بیضه محافظت می‌کند، درمان کرد. در برخی موارد، ممکن است به یک کرم استروئیدی، ضد قارچ یا حتی آنتی بیوتیک نیاز باشد. با این حال نباید هر دو جنس لباس‌های زیر تنگ بپوشند. اندام تناسلی بعد از شستشو باید خشک گردد و تمیز نگه داشته شود.

سخن آخر

اگزما در کودکان و نوزادان معمولا رایج است. این عارضه انواع مختلفی دارد که در این مقاله توضیح داده شد و درمان‌های مناسب برای هر یک، به طور مشروح بیان گردید.